Yas mərasimlərimiz....
Bu haqda şox yazılıb, çox danışılıb bilirəm. Mən indi yaslarda verilən ehsanın məsrəf və israfından bəhs etmək fikrində deyiləm.. Hər zamankı kimi yaralı yerim insanların süniliyi və səmimiyyətsizliyidir.
Bəzi bayağı
halları "adət-ənənə" yə , bir qayda- qanun halına gətiriblər.
İnsanlar kədərlərini belə başqalarına görə yaşayırlar...
Hamımız əzizlərimizi, yaxınlarımızı itirmişik, itirəcəyik, özümüz də bir
gün olmayacağıq. İstərdim ki, heç olmazsa kədərimizi süniləşdirməyək. Kiməsə
kədərli görünmək üçün , "mən atamı hamıdan çox istəyirəm" kimi
görünmək üçün acılarımızı saxtalaşdırmayaq. Hər kəsin əzizi ,özünə hamıdan
əzizdir. Ümid edirəm yazımla nə demək istədiyimi oxuculara çatdıra biləcəyəm....
Dəfn günü... Xüsusən qadın məclislərinə aiddir yazdıqlarım. İnancımız nə
olur olsun, ölülərimiz müsəlman qayda -qanunlarına uyğun , lazımı şəkildə
paklanıb torpağa tapşırılır. Bunu hamımız bilirik. Keçən günlərdə bir neçə yas
mərasimlərində oldum, diqqətimi çəkən bir şeyi bölüşüb ,aydınlığa gətirmək istəyirəm.
Qadınlarda cənazəni qaldırmağa imkan verməmək kimi bir adət var. Yəni bunu
eləməsn ölmüş yaxınını çox istəmirsən
mənasını verir. Demək, ataları gecədən rəhmətə gedib. 5 aylıq sürən bitkisəl
həyatdan sonra, rəhmətliyin qolları iynə yerindən yara olub, çürümək dərəcəsinə
çatmışdı. Hətta bir neçə dəfə yolda qızlarından soruşarkən, " Kişi bircə ölsəydi
.öz canı da qurtulardı, biz də bu yollardan yığışardıq" demişdi...
Getdim... Dəfn olunmağa hazır cənazəni qızlar dəfn olunmağa qoymurlar.
Qıy-qışqırıq səsləri qulaq cingildədir. Allah, Allah... bu nə mənzərədi, teatr
səhnəsi kimi... Kişilər tabutu 3 dəfə qaldırıb yerə qoyandan sonra qadınları
itələyib bir təhər darvazadan çıxdılar. ..
Bu hal kənardan hər iki mənada insanın ürəyini ağrıdır. Normal düşüncəli
,orta dərəcəli savadlı insan düşünər ki, belə edib də nə əldə edəcəyik? Cənazə
torpağa verilməlidir. Bunun başqa yolu yoxdur...Kənardan kim nə deyəcək deyə,
bu rola girmək nəyə lazımdır... Axı cənazə götürülməmişdən normal oturub söhbət edən adamlar idiniz?
Cənazə
qapıdan çıxan, bu "bu özün öldürənlər" normal söhbətə, işə- gücə
başladılar.
Bu hadisə tək
bu ailədə deyil, bir çox ailələrdə
"qayda-qanun" halını alıb.
Heç bir sevgi
valideyn sevgisinin qarşısına keçə bilməz. Yəni "sən" öz atanı,
"mən" atamı sevdiyindən artıq və ya əskik sevmirsən. Bu daxildən
gələn ,möcüzəvi bir İlahi gücdür.
Atam rəhmətə
getdiyində artıq, ailəli. iki uşaqlı ana idim. Hələ hər şeydən xəbərsiz,
uşaqlar evdən planlı şəkildə nənəsigilə göndərilmiş,mənsə ilk dəfə onlarsız
atamgilə axşam çay içib , söhbətləşməyə gedirik. Yolboyu telefona gələn
zənglərdən, üstüörtülü söhbətlərdən evimizdə "narahatçılıq" olduğunu
anladım. Tez-tez təzyiqi qalxan nənəmlə bağlı hadisə olduğunu düşünüb büruzə
vermədən ağladım da. Küçəyə yaxınlaşdıqca maşınlar, topa-topa insanlar, tanış
üzlər... artıq məlum məsələ idi... Lakin evə girdiyimdə nənəmi üzü örtülmüş bir
cənazənin yanında oturub aöladığnı görəndə daha çox sarsıldım. ..... artıq bu
hisslərimi də yazmayacam. Bir onu deyə bilərəm ki, ölüm atama yaraşmırdı.
Sağlam insan birdən-birə necə rəhmətə gedə bilərdi. Səhərə qədər yatmadıq.
Artıq evdə adamlar çoxaldıqca, kədərimizi yaşaya bilmirdik. Durmadan
müdaxilələr olunur. Bu elə olmalıdır...bu belə örtülməlidir... yox bu dəbdə
deyil... kənddə belə eləmirlər... bir çox bu kimi göstərişlər.Atam kənddə dəfn
olunacağı üçün. kəndin "dəb"i ilə getməliymişik.
Vəə o an gəlib çatdı. Gecədən
sürən ölümün öz son sözünü demək vaxtı gəlib çatmışdı.. Atamızı könüllü yola
salmalıydıq, həm də bir daha
görməməcəsinə.İnsan gücünün aciz olduğu anlardan …
Gələnlərin üzünü görmürdüm. Düşüncəm
fərqli, cavabsız suallar beynimi gəmirirdi. Bu zaman arxadan tanış bir səs :
Kubra . indi gəlirlər atanızı aparmağa,
səs-küy salın , buraxmayın atanızı dəfn olunmağa....
Necə yəni buraxmayın , dedim
öz-özümə.Axı belə şey mümkün deyil. Buraxmayıb da nə edəsiydik ki….Sən demə
bacılarıma da eyni sözlər deyilib, tapşırılıbmış….
Bir müddət sonra ailəmlə yaşadığım öz evimə
gəldim. Qonşularım məni ziyarətə gəldiklərində :” Kubra, siz bacılar çox
soyuqsuz. Atanızı sakit yola saldız. Bizim kənddə qızı olmayan atalara qonşular
səs-küy salırlar ki, qoy kənd camaatı görsünlər filankəsin cənazəsində
qıy-qışqırıq ərşə çəkilmişdi”
İnsanları kədərlərindən çox
ətraflarındakıların düşüncələri maraqlıdır. Əksər hallarda mərasimə gələnlər də, ev yiələrinin
özlərini necə aparmasına, oturmasına, durmasına , səsli və ya səssiz “soyuq”
davranmasına , evlərindəki pəncərə şüşələrinin təmiz olub-olmamasına, mərhumun
tikdiyi evinin adına nə dərəcədə uyğun olub –olmamasına maraqlarından gəlirlər . Üstəlik də bu hərəkətin , “qayda-qanun”un , yüksək səviyyəli təbliğiylə məşğuldurlar.
Heç olmazsa , biz gənc nəsil, gələcək nəsillərə kədərimizi göstərişsiz, mübaliğəsiz
yaşamağı öyrədək. Öyrədək ki, sevinclərimiz kimi , kədərlərimiz də bizə
aiddir.Öyrədək ki, hisslərimiz təbii olduğunda
daha ecazkardır. Kədərimizi
daxilimizdən gəldiyi kimi yaşamaqı, üsyanlarımızı, fəryadlarımızı təmkinlə
idarə eləməyi, fikirlərimizi satmamağı, ona sahib çıxmağı öyrədək! Heç deyilsə , onlara hisslərimizə sahiblənməyi öyrədək…